De Raad van State heeft stevige kritiek op de voorgenomen btw-verhoging en kraakt opvallend kritische noten over de maatregel, ook daar waar die gaat over de verhoging van de btw op kranten. Dat is te lezen in het ‘Nader rapport wetsvoorstel Belastingplan 2025’ dat op Prinsjesdag is gepubliceerd.
Het belangrijkste adviesorgaan van het kabinet constateert dat de gevolgen van de btw-maatregel voor de burger nauwelijks onderbouwd zijn. Ook verwijt de Raad van State het kabinet onvoldoende oog te hebben voor negatieve neveneffecten, zoals op de pluriformiteit van de pers. Daarbij haalt de Raad van State expliciet de risico’s voor de vrijheid van meningsuiting en informatie aan, zoals vastgelegd in de grondwet en het EVRM.
Tekentafel
Herman Wolswinkel, directeur van NDP Nieuwsmedia: “We zijn blij dat de Raad van State zo’n scherp oog heeft voor de staatsrechtelijke schaduwkant van dit voorstel. Met wat we wisten twijfelden we sterk aan de motivatie voor de verhoging, maar dat is nu ook onafhankelijk bevestigd. Als het kabinet de Raad van State zegt serieus te nemen, moet het terug naar de tekentafel.”
Motivatie ontbreekt
De Raad van State hekelt onder andere het ontbreken van een motivatie voor de maatregel: ‘De voorgestelde maatregelen leiden […] tot financiële gevolgen voor individuele burgers en het bedrijfsleven. Hieraan besteedt de toelichting geen aandacht. […] Een integrale visie op het al dan niet toepassen van het verlaagde btw-tarief ontbreekt.’
Neveneffecten voor burgers en rechtsstaat
Ook andere dan financiële gevolgen zijn onvoldoende in kaart gebracht: “De toelichting gaat evenmin in op mogelijke neveneffecten, zoals gevolgen voor de toegankelijkheid en kwaliteit van publieke basisvoorzieningen – bijvoorbeeld bibliotheken –, cultuur en een pluriforme pers. Dit ook in het licht van de vrijheid van meningsuiting en van informatie zoals gewaarborgd in artikel 7 van de Grondwet, artikel 10 van het Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM) en de artikelen 11 en 13 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie.”
Afzonderlijk wetsvoorstel
De Raad van State adviseert daarom dat de maatregel heroverwogen wordt en in een apart wetsvoorstel moet worden behandeld: “Voor maatregelen die omvangrijk, complex of politiek omstreden zijn, is een separaat wetsvoorstel het aangewezen instrument. De Afdeling wijst erop dat dit vanwege de politieke discussie in ieder geval aan de orde is voor de maatregel ‘opheffen meerdere posten verlaagd btw-tarief’.”
Maatregel moet van tafel
Wolswinkel: “Als het kabinet binnen de kaders van de rechtsstaat zegt te willen opereren, dan kan de btw-verhoging niet op deze manier worden doorgevoerd. En zelfs als het komt tot een separaat wetsvoorstel voor nieuwsmedia is ons standpunt helder. Een kabinet dat de democratie serieus neemt steunt de vrije pers. De btw-verhoging op kranten moet via welke weg dan ook van tafel.”
Hoog btw-tarief internationaal gezien zeer uitzonderlijk
De Raad van State heeft ook oog voor de uitzonderlijke positie van Nederland in Europese context, mocht de maatregel doorgaan. Nederland wordt dan “een van de weinige, zo niet het enige land dat het algemene tarief op fysieke en digitale kranten toepast. Zelfs Denemarken, dat in beginsel slechts een algemeen tarief van 25% kent, hanteert voor fysieke en digitale kranten en tijdschriften een nihiltarief.”
