Twee derde van de hoofdredacteuren is van mening dat het voorbestaan van hun nieuwstitel steeds moeilijker wordt en dat de omvang van de redacties de komende jaren zal krimpen. Het aantal abonnees van de gedrukte edities neemt gestaag af, terwijl de groei van het aantal digitale abonnees daarmee geen gelijke tred houdt. Hoofdredacteuren pleiten daarom voor nieuwe afspraken met publieke omroepen over hun online berichtgeving en hun activiteiten op de advertentiemarkt. Ook het bereiken van jongeren en de veiligheid van journalisten zijn reden tot zorg voor hoofdredacteuren van regionale nieuwstitels.
Maatregelen om gehele journalistieke landschap te versterken
De Visiebrief lokale omroepen, waarin het kabinet de plannen uiteenzet om de lokale – en streekomroepen te professionaliseren, verontrust hoofdredacteuren van regionale dagbladen en lokale kranten. De hoofdredacteuren vrezen dat het voorgestelde beleid onbedoeld leidt tot een verschraling van het pluriforme nieuwsaanbod. Zij stellen daarom maatregelen voor die het gehele journalistieke landschap versterken, inclusief dagbladen en huis-aan-huiskranten.
Lees hieronder verder over de enquêteresultaten en de voorstellen van NDP Nieuwsmedia.
Onderzoek onder hoofdredacteuren regionale en lokale nieuwstitels
De gezamenlijke brief die hoofdredacteuren van regionale dagbladen en lokale kranten vorig jaar aan de Tweede Kamer en het kabinet stuurden, was voor brancheorganisaties NDP Nieuwsmedia en NNP – de organisatie van lokale nieuwsmedia – aanleiding om onderzoeksbureau GfK een enquête te laten uitvoeren. De uitkomsten van de enquête, waar de meerderheid van de hoofdredacteuren aan heeft deelgenomen, schetsen een verontrustend beeld over de toekomst van de regionale en lokale nieuwsvoorziening.
Belangrijkste conclusies van het onderzoek
Uit het onderzoek komt naar voren dat meer dan twee derde van de hoofdredacteuren van mening is dat het voorbestaan van hun nieuwstitel steeds moeilijker wordt (figuur 1). Daarbij voorspelt meer dan de helft van de regionale hoofdredacteuren dat de omvang van de redactie de komende jaren krimpt (figuur 2). Ook ziet men grote uitdagingen bij het bereiken van jongeren en de veiligheid van journalisten.
Figuren 1 en 2. Bron: GfK Onderzoek NDP Nieuwsmedia en NNP onder hoofdredacteuren van regionale en lokale kranten
Bjorn Oostra, hoofdredacteur van De Limburger: “De resultaten van de enquête tonen aan dat er grote uitdagingen zijn in de regionale en lokale journalistiek. Het is belangrijker dan ooit dat het kabinet keuzes maakt die het gehele journalistieke landschap stimuleren.”
“Het is belangrijker dan ooit dat het kabinet keuzes maakt die het gehele journalistieke landschap stimuleren.”
De toekomst van de regionale nieuwsvoorziening is digitaal en het is daarom positief dat het aantal digitale lezers een grote vlucht neemt. Maar het leidt ook tot nieuwe spanningen, die zich manifesteren rond de betalingsbereidheid van lezers voor online nieuws. Ook publieke omroepen zetten om goede redenen in op het vergroten van hun online bereik. Hoewel dat zou kunnen bijdragen aan een pluriformer online nieuwslandschap, vrezen hoofdredacteuren een verschraling van het lokale en regionale nieuws als het kabinet de plannen voor de lokale omroepen ongewijzigd doorzet.
Die plannen stimuleren omroepen om zich op online geschreven journalistiek te richten en die gratis beschikbaar te stellen aan het publiek. Dat ondermijnt de betalingsbereidheid van lezers. De hoofdredacteuren pleiten daarom voor een nieuwe balans tussen de online berichtgeving van schrijvende journalistiek en de omroepen.
Nieuwe balans in online berichtgeving
Bijna 90% van alle hoofdredacteuren die meewerkten aan het onderzoek stelt dat publieke omroepen regelmatig het nieuws uit de krant overnemen. Dit leidt er volgens het overgrote deel van de hoofdredacteuren toe dat het moeilijker is om opbrengsten te genereren uit betalende lezers en adverteerders, waarmee de redacties worden gefinancierd (figuur 3).
Een overgrote meerderheid van de regionale hoofdredacteuren geeft dan ook aan last te hebben van gratis nieuwsartikelen op de websites van de publieke omroepen. De hoofdredacteuren zijn er daarom voorstander van dat omroepen zich richten op online audiovisuele content (figuur 4). Op die manier vullen het geschreven nieuws van dagbladen en de audiovisuele content van omroepen elkaar aan. Dat voorkomt overlappend en verschralend nieuwsaanbod.
Figuren 3 en 4. Bron: GfK Onderzoek NDP Nieuwsmedia en NNP onder hoofdredacteuren van regionale en lokale kranten
Beperkte reclameruimte bij publieke omroepen
Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat regionale hoofdredacteuren last ondervinden van de activiteiten van publieke omroepen op de advertentiemarkt. Tot op heden mogen regionale en lokale omroepen ook commerciële reclame tonen op hun online kanalen, in tegenstelling tot de landelijke publieke omroep. Daarmee zijn de lokale en regionale omroepen een grote concurrent voor regionale dagbladen en lokale kranten die mede afhankelijk zijn van advertentie-inkomsten om hun redacties te bekostigen. Meer dan twee derde van de regionale hoofdredacteuren is van mening dat het beter is als publieke omroepen beperkt of geen advertenties meer tonen (figuur 5).
Figuur 5. Bron: GfK Onderzoek NDP Nieuwsmedia en NNP onder hoofdredacteuren van regionale en lokale kranten
Voorstellen voor versterking van regionale en lokale journalistiek
Nieuwsuitgevers zijn voor de financiering van journalistiek steeds afhankelijker van hun lezers. Bijna 80 procent van de inkomsten zijn afkomstig uit de lezersmarkt. Het vasthouden van betalende abonnees is van levensbelang. Publieke omroepen stellen in toenemende mate nieuws en achtergronden in geschreven vorm gratis beschikbaar op hun websites en apps. Een publieke omroep die een groot aanbod van gratis nieuwsartikelen publiceert, brengt het evenwicht op regionaal en lokaal niveau uit balans. Dat is belemmerend voor de toekomst van een pluriforme nieuwsvoorziening.
Herman Wolswinkel, directeur van NDP Nieuwsmedia: “Voor een vitaal journalistiek landschap is het nodig dat we de handen ineenslaan en dat er nieuwe afspraken worden gemaakt over de balans tussen omroepen en de schrijvende journalistiek. In een aantal andere Europese lidstaten gebeurt dat al.”
“Voor een vitaal journalistiek landschap is het nodig dat we de handen ineenslaan en dat er nieuwe afspraken worden gemaakt over de balans tussen omroepen en de schrijvende journalistiek.”
Een pluriform journalistiek landschap heeft baat bij afspraken tussen publieke omroepen en de schrijvende journalistiek, verankerd in de Mediawet, waarbij omroepen zich meer richten op (online) audiovisuele content ondersteund door tekst. Gelet op de kwetsbaarheid van de regionale en lokale nieuwsvoorziening zouden deze afspraken allereerst daar bereikt moeten worden.
NDP Nieuwsmedia bepleit daarnaast dat – in navolging van de landelijke publieke omroep – de advertentie-exploitatie van lokale, streek- en regionale omroepen zich op de online kanalen beperkt tot reclame voor algemeen nut. De versterking van publieke omroepen wordt hiermee in evenwicht gebracht met meer kansen voor kranten op de vaak geografisch afgebakende lokale en regionale advertentiemarkt. Dat versterkt de journalistiek aan beide zijden van het landschap. Lokale omroepen krijgen door de stelselherziening een sterkere en stabielere financiële positie. Door ruimte te laten aan kranten om lokale en regionale advertenties aan te trekken, geeft dat kranten op hun beurt een stabielere basis om hun redacties te bekostigen.
Eind vorig jaar vroeg ook de Tweede Kamer om bijsturing van de plannen die alleen lokale omroepen zouden versterken.
Het gehele rapport van GfK is hier te downloaden.
