Na het Europees Parlement heeft ook de Raad ingestemd met de aangepaste Media Freedom Act. Met de nieuwe wet geeft de Europese Unie een krachtig signaal af dat zij de persvrijheid wil beschermen.
Rechten van nieuwsorganisaties vastgelegd in Media Freedom Act
De nieuwe Verordening legt rechten van nieuwsbedrijven vast. Hoewel enkele daarvan in Nederland triviaal kunnen lijken, geldt dat niet voor alle lidstaten in dezelfde mate. Zo verbiedt de Verordening dat lidstaten zich mogen mengen in beslissingen over het media-aanbod. Verder legt de Verordening voorwaarden op aan overheidsmaatregelen die mediapluralisme of redactionele onafhankelijkheid kunnen schaden. Daarnaast moeten journalisten onder de Media Freedom Act hun bronnen effectiever kunnen beschermen.
Nieuwsorganisaties krijgen met de Media Freedom Act ook aanvullende bescherming tegen het modereren van hun content op de grote online platforms. Platforms kunnen voortaan niet eenzijdig besluiten tot het blokkeren of beperken van de zichtbaarheid van bepaalde nieuwscontent, maar moeten eerst contact opnemen met desbetreffende nieuwsorganisatie.
Pluralismetoets bij grote overnames in de mediasector
De nieuwe wet schrijft ook een pluralismetoets voor, die in aanvulling op het mededingingstoezicht van toepassing is op grote overnames in de mediasector. Daarin zal de toezichthouder meewegen of de redactionele onafhankelijkheid gewaarborgd blijft na een overname, zo schreef het kabinet vorig jaar aan de Eerste Kamer.
Artikel 7 Grondwet blijft voluit overeind onder Media Freedom Act
Eerder waarschuwde NDP Nieuwsmedia dat Artikel 7 van de Grondwet in het geding zou zijn bij deze pluralismetoets. Nadat de Tweede en Eerste Kamer het kabinet tot alertheid en actie hadden opgeroepen, maakte Nederland zich in de Europese onderhandelingen sterk voor het voluit respecteren van al bestaande grondwettelijke bescherming.
In de aangepaste Media Freedom Act is nu verankerd dat bij de beoordeling niet getornd mag worden aan de grondwettelijk geregelde persvrijheid. In de Nederlandse context betekent dit dat van een beoordeling van de inhoud van media nooit sprake kan zijn. NDP Nieuwsmedia verwelkomt deze verbetering.
Adviesrol voor Europese Mediaraad bij grote concentraties
Grote concentraties die waarschijnlijk raken aan het functioneren van de interne markt van de Europese Unie moeten voortaan ook gemeld worden bij de nieuwe Europese Mediaraad. Die krijgt de bevoegdheid over dergelijke concentraties een advies uit te brengen.
Balanceren op een dun koord
Herman Wolswinkel, directeur van NDP Nieuwsmedia: “Het doel om redacties te beschermen zodat journalisten onafhankelijk hun werken kunnen doen, verdient alle lof en ondersteuning. Maar het is balanceren op een dun koord: voor je het weet wordt de redactionele vrijheid gereguleerd en aan voorwaarden gebonden. Nu Nederland aan de slag gaat met de uitvoering van deze Verordening, zullen wij voor dit grote risico blijven waarschuwen.”
Nederland aan de slag met uitvoering Media Freedom Act
De Verordening treedt vermoedelijk in april in werking, waarna verschillende bepalingen op verschillende momenten van kracht worden. Het grootste deel van de Verordening moet medio 2025 van kracht zijn.
Een Verordening werkt direct door in de lidstaten, maar op enkele onderdelen van de nieuwe wet moet Nederland voor die tijd nieuw beleid of nieuwe wetgeving vormgeven. Zo zal een kader nodig zijn voor de beoordeling van grote overnames in de mediasector. Ook moet een databank met informatie over eigendom in de mediasector op tijd vormkrijgen.
Daarnaast verplicht de Media Freedom Act centrale en decentrale overheden transparant te zijn over bestedingen aan overheidsreclame en over toewijzing van publieke contracten aan aanbieders van mediadiensten. Ook daar zal Nederland beleid voor gaan ontwikkelen.
Wel bescherming, geen regulering
In deze volgende fase van de Media Freedom Act zal NDP Nieuwsmedia het belang van de bescherming van nieuwsorganisaties blijven benadrukken, waarbij overheden, toezichthouders en opsporingsdiensten op ruime afstand van nieuwsorganisaties moeten blijven. Alleen dan kan de democratische functie van de journalistiek tot haar recht komen.
