Met de Media Freedom Act wil de Europese Commissie de persvrijheid in Europa bevorderen. In meerdere Midden- en Oost-Europese lidstaten staat die onder druk.
Afgelopen vrijdag rondden het Europees Parlement, de Raad van Ministers en de Europese Commissie de triloogonderhandelingen af. Voor het eerst staat nu zwart op wit in EU-wetgeving dat overheden zich niet mogen bemoeien met de activiteiten en redactionele beslissingen van de media.
Zorgen over impact op Nederlandse persvrijheid
Hoewel NDP Nieuwsmedia de intentie van de nieuwe wet onderschrijft, heeft de brancheorganisatie vanaf de publicatie van het wetsvoorstel vorig jaar gewaarschuwd voor onbedoelde effecten op de Nederlandse persvrijheid. Omdat de Media Freedom Act toetsing en toezichthouders introduceert, was de Nederlandse Grondwet in het geding. EU-wetgeving gaat boven Artikel 7 van de Grondwet, waarin de vrijheid van drukpers is verankerd.
NDP Nieuwsmedia ging ook in gesprek met verantwoordelijk Eurocommissaris Věra Jourová.
Grondwettelijke bescherming blijft overeind
Nadat de Tweede en Eerste Kamer het kabinet tot alertheid en actie hadden opgeroepen, maakte Nederland zich in de Europese onderhandelingen sterk voor het voluit respecteren van al bestaande grondwettelijke bescherming.
In de nieuwe – nog niet gepubliceerde – tekst van de Media Freedom Act zou daaraan gehoor zijn gegeven. De wetgevers hebben toegevoegd dat de wet de persvrijheid zoals vastgelegd in nationale grondwetten niet mag schaden. Het stellen van eisen aan redactionele inhoud van perspublicaties is eveneens uitgesloten.
Medewetgevers hebben Media Freedom Act verbeterd
Het Europees Parlement en de Raad van de Ministers hebben het wetsvoorstel ook op andere punten verbeterd. Zo is bronbescherming bij de inzet van spyware beter gewaarborgd. Verder krijgt de nieuw op te richten Europese Mediaraad een onafhankelijkere positie ten opzichte van de Europese Commissie.
Ook blijven nationale autoriteiten de leiding houden bij overnames in de mediasector. Naast de reguliere mededingingstoetsing zal voortaan sprake zijn van een pluralismetoets. Zoals het kabinet kenbaar heeft gemaakt, zal de toezichthouder daarin meewegen of de redactionele onafhankelijkheid gewaarborgd blijft na een overname.
NDP Nieuwsmedia verwelkomt verbeteringen Media Freedom Act
Samen met News Media Europe heeft NDP Nieuwsmedia zich in de afgelopen vijftien maanden sterk gemaakt voor een verbeterde versie van de Media Freedom Act. Daarvoor heeft NDP Nieuwsmedia onder meer gesprekken gevoerd met Tweede en Eerste Kamer, ministerie van OCW en de Europese Commissie. Het nu bereikte onderhandelingsresultaat houdt op veel onderdelen van de wet meer rekening met de journalistieke praktijk.
Herman Wolswinkel, directeur van NDP Nieuwsmedia: “We zijn vooral blij dat toezichthouders op voldoende afstand blijven van het nieuwsbedrijf. Dat geeft ruimte om onze sterke traditie van zelfregulering voort te zetten. Helaas is deze wet in bepaalde lidstaten bittere noodzaak, om het mogelijk te maken dat collega-nieuwsorganisaties hun werk onafhankelijk kunnen blijven uitvoeren.”
Offline halen nieuwsberichten door online platforms
Twistpunt tijdens de onderhandelingen was de macht van de online platforms om nieuwsberichten op eigen initiatief offline te halen. Omdat voorafgaand aan publicatie van nieuwsartikelen al een grondig journalistiek proces is doorlopen, verzetten nieuwsmedia zich tegen die macht van platforms. Hoewel de Media Freedom Act enkele bepalingen bevat die nieuwsmedia rugdekking moeten geven, zijn ze niet verstrekkend genoeg.
Verplichtingen Media Freedom Act in 2025 van kracht
Naar verwachting vindt de stemming over het finale wetsvoorstel in het voorjaar van 2024 plaats. De verplichtingen uit de Media Freedom Act zullen dan vanaf medio 2025 van kracht zijn.
