NDP Nieuwsmedia heeft in de afgelopen maanden meegewerkt aan het onderzoek naar de invoering van de Woo. Tijdens die gesprekken heeft NDP Nieuwsmedia (praktijk)ervaringen gedeeld van de wijze waarop overheidsorganen met de Woo omgaan. Naast NDP Nieuwsmedia werden ook bestuursorganen, journalistieke organisaties en wetenschappers geconsulteerd.
Zorgen over nieuwe relatieve uitzonderingsgrond
De onderzoekers leggen in het rapport de vinger op de zere plek en doen nuttige aanbevelingen voor verbetering. Dat neemt niet weg dat NDP Nieuwsmedia ook zorgen heeft over de aanbeveling om een relatieve uitzonderingsgrond in te stellen voor documenten van ‘beperkt bestuurlijk belang’.
Met de aanbeveling voor deze nieuwe uitzonderingsgrond wordt er een onderscheid gemaakt tussen overheidsdocumenten die worden behandeld op ‘intern en laag ambtelijk niveau’ en ‘relevante documenten’. Dat zou tot gevolg hebben dat de Woo-verzoeker alleen documenten kan opvragen die de ambtelijke top hebben bereikt. Alleen als een verzoeker kan aantonen dat er een belang gemoeid is met openbaarmaking van andere stukken, kan daarvan worden afgeweken.
Wat NDP Nieuwsmedia betreft is dit een zorgwekkende aanbeveling, omdat het overheidsorgaan zelf gaat bepalen wat relevante informatie is. Dat is een stap in de verkeerde richting.
Overheidsinformatie onvoldoende toegankelijk
De wetgever heeft met de Woo beoogd publieke informatie breder toegankelijk te maken. Toch blijkt een groot deel van de overheidsorganisaties niet in staat om deze toegang te bieden. Een pijnlijke conclusie die NDP Nieuwsmedia herkent uit een inventarisatie onder haar leden.
Het SEO-rapport maakt inzichtelijk dat één van de grootste problemen bij de uitvoering van de Woo het geschade wederzijdse vertrouwen is. Niet alleen de trage afhandeling door overheidsorganen, maar ook het te ruim toepassen van de uitzonderingsgrond 5.1.2.i (de i-grond: ‘belang van de Staat’) zijn hier de oorzaak van.
Werken aan vertrouwen
NDP Nieuwsmedia bepleit herstel van vertrouwen tussen Woo-ambtenaren en journalisten. De onderzoekers van SEO adviseren de overheid aan dit vertrouwen te werken, onder meer door interactie tussen overheden en journalisten te bevorderen. NDP Nieuwsmedia deelde dergelijke suggesties eerder in haar position paper over de Woo.
Kabinetsreactie in 2024
In de eerste helft van 2024 zal het kabinet reageren op de Woo-invoeringstoets, de adviezen van het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) en de rapportages van de Regeringscommissaris Informatiehuishouding.
