De nieuwe Europese verordening beoogt mediavrijheid in de hele Europese Unie te garanderen, in het bijzonder in lidstaten als Polen en Hongarije. In een brief aan de Eerste en Tweede Kamer doet staatssecretaris Uslu (Cultuur & Media) verslag van de onderhandelingen en de Nederlandse inzet.
Zonder aanpassingen gevaar voor persvrijheid
Omdat het wetsvoorstel toetsing en toezichthouders introduceert en mogelijk de Nederlandse Grondwet raakt, kan het voorstel voor Nederland onbedoeld een stap achteruit betekenen op het gebied van persvrijheid.
Daarom waarschuwde NDP Nieuwsmedia dat de verordening in de voorgestelde vorm een gevaar voor de persvrijheid zou betekenen. Ook in een gesprek met verantwoordelijk Eurocommissaris Věra Jourová uitte NDP Nieuwsmedia die zorgen.
Taakafbakening nieuwe Europese Mediaraad
De staatssecretaris nam die zorgen ter harte. In Europees verband bepleitte zij een beter afgebakende en onafhankelijkere rol van een nog op te richten Europese Mediaraad, vooral waar deze de geschreven pers raakt.
Resultaat is dat de nieuwe toezichthouder meer bevoegdheden heeft gekregen om zelfstandig te opereren, zonder betrokkenheid van de Europese Commissie. Mede op aandringen van Nederland is ook verduidelijkt dat de Europese Mediaraad geen toezichthoudende taak heeft ten aanzien van individuele mediadiensten. De Europese verordening liet eerder nog ruimte voor rechtstreeks toezicht op Nederlandse nieuwsuitgevers. Dat is nu voorkomen.
Nu in lijn met grondwettelijke bescherming
Eind vorig jaar wezen de Eerste en Tweede Kamer staatssecretaris Uslu ook op grondwettelijke risico’s. Omdat de Media Freedom Act voorschrijft dat een toezichthouder bij overnames de pluriformiteit moet toetsen, bestond het risico dat een toezichthouder eisen zou stellen aan de inhoud van journalistieke titels. Dat zou strijdig zijn met artikel 7 van de Nederlandse Grondwet.
Nederland heeft naar aanleiding van de vragen van de Eerste en Tweede Kamer gepleit voor verbetering van de tekst. Het aangepaste voorstel laat nationale grondwettelijke bescherming ten aanzien van persvrijheid en redactionele onafhankelijkheid nu onverlet.
Herman Wolswinkel, directeur van NDP Nieuwsmedia: “Een eenmaal aangenomen Europese verordening gaat boven de Nederlandse Grondwet, dus het is van groot belang dat de Nederlandse grondwettelijke bescherming voluit wordt erkend in de Media Freedom Act. We zijn blij dat ons pleidooi gehoor heeft gekregen en dat die bescherming nu is opgenomen in het voorstel.”
Vervolg van de onderhandelingen over Media Freedom Act
Zodra het Europees Parlement het ook eens geworden is over de Media Freedom Act, zal de zogenaamde triloog van start gaan. Het Europees Parlement, de Raad van Ministers en de Europese Commissie moeten het dan eens worden over de finale tekst. De betrokkenen willen de onderhandelingen uiterlijk in het eerste halfjaar van 2024 af ronden, voordat Hongarije op 1 juli 2024 voorzitter wordt van de Europese Unie.
