Het Europese wetsvoorstel dat eisen stelt en verplichtingen oplegt aan systemen voor kunstmatige intelligentie gaat de laatste fase van besluitvorming in. Vandaag stemde een overgrote meerderheid van het Europees Parlement in met een aangescherpte versie van de Artificial Intelligence Act (AI Act).
Foto: Daina Le Lardic. Auteursrecht: European Union 2023.
Nieuwsartikelen belangrijke bron in datasets van generatieve AI
Om AI-systemen te trainen maken de partijen achter ChatGPT, Bing Chat en Google Bard gebruik van zeer omvangrijke datasets. Uit recent onderzoek van weekblad De Groene Amsterdammer blijkt dat de categorie ‘Nieuws en media’ één van de belangrijkste bronnen is voor trainingsdata van ChatGPT. Nieuwsmedia zien dat journalistieke artikelen zonder enig overleg met rechthebbenden op grote schaal worden ‘gescraped’.
NDP Nieuwsmedia en haar Europese zusterorganisatie News Media Europe bepleitten daarom een transparantieverplichting in het Europese wetsvoorstel voor AI, zodat inzichtelijk wordt met welke data de modellen worden getraind. Het Europees Parlement heeft die noodzaak erkend: in de aangepaste AI Act is een transparantieverplichting opgenomen voor zogenaamde foundation models zoals ChatGPT.
Transparantieverplichting AI Act positief, maar aanscherping noodzakelijk
Hoewel de transparantieverplichting een stap in de goede richting is, is de bepaling in het Europese wetsvoorstel nog te breed geformuleerd. Grote techpartijen – die nu nog op omvangrijke schaal het auteursrecht schenden – dienen verplicht te worden in meer detail inzage te verschaffen in hoe zij auteursrechtelijk beschermde data inzetten.
Nu het Europees Parlement zich achter de gewijzigde AI Act heeft geschaard, gaat de zogenaamde triloog van start. Daarin onderhandelen het Europees Parlement, de Raad van Ministers en de Europese Commissie over een definitieve wettekst.
Raad van Ministers moet nog positie innemen over transparantieverplichting
Herman Wolswinkel, directeur van NDP Nieuwsmedia: “De Raad van Ministers moet nog een positie innemen over de nieuw toegevoegde verplichtingen voor ‘foundation models’ in de AI Act. Het is van groot belang dat het Nederlandse kabinet op deze nieuwe onderdelen van de AI Act een lijn kiest die bijdraagt aan de betrouwbaarheid van de Nederlandse nieuwsvoorziening en online platforms verplicht het auteursrecht volledig te respecteren.”
Verwijzingen naar nieuwsmedia legitimeren foutieve antwoorden AI
Antwoorden van AI-engines verwijzen met regelmaat naar online artikelen van nieuwsmedia, ook als het antwoord onjuist of misleidend is. Door deze werkwijze van AI-partijen worden foutieve antwoorden onterecht gelegitimeerd met de goede naam van kwaliteitsmedia.
Wolswinkel: “Hoewel we niet voor of tegen generatieve AI-systemen zijn, vinden wij het wel zeer kwalijk dat burgers door deze verwijzingen de indruk krijgen dat door AI gegenereerde antwoorden betrouwbaar zijn, ook als dat niet het geval is. Dat schaadt het vertrouwen in Nederlandse media.”
Tweede Kamer debatteert over desinformatie
Terwijl het Europees Parlement stemde over de AI Act, debatteerde de Tweede Kamer over desinformatie. Ook daar kwam AI aan bod. Hind Dekker-Abdulaziz (D66) waarschuwde in het debat voor een toename van desinformatie door de inzet van AI.
D66: kranten worden onrechtmatig geciteerd door AI
Bovendien, zo stelde Dekker-Abdulaziz, “citeert generatieve AI ook reguliere kranten, zonder dat dat waar is. Dat is niet alleen gevaarlijk voor het vertrouwen, maar ook onrechtmatig.” In het debat zag staatssecretaris Van Huffelen (Digitalisering) in de Digital Services Act (DSA) een nieuw aanknopingspunt voor bescherming van werken waarop auteursrecht rust. Begin volgend jaar worden de verplichtingen uit de DSA van toepassing op grote platforms, om daarmee een veiligere online omgeving te creëren.
Hoewel de DSA een bijdrage levert aan de bescherming van digitale content, is meer nodig om het zonder toestemming grootschalig scrapen door techpartijen aan banden te leggen. NDP Nieuwsmedia zal zich daarom blijven inzetten voor aanscherping van de AI Act, zodat de nieuwe wetgeving daadwerkelijk bijdraagt aan een vitale nieuwsvoorziening.
