De Wet bronbescherming in strafzaken, die op 1 oktober in werking treedt, erkent het belang van een goede nieuwsvoorziening en de bijzondere positie van journalisten en publicisten in onze samenleving.
De wet verankert rechten die eerder in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) zijn vastgelegd of volgen uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM).
Ondanks dat het recht op journalistieke bronbescherming materieel niet veel verandert, zal het waarschijnlijk beter worden nageleefd nu het wettelijk is vastgelegd.
Het EHRM veroordeelde Nederland in de laatste jaren tot drie keer toe wegens gebrekkige bronbescherming.
Vorige maand bleek bovendien dat het Openbaar Ministerie de telefoongegevens van een journalist van het Brabants Dagblad heeft opgevraagd en een poging heeft ondernomen een gesprek tussen de verslaggever en een verdachte op te nemen.
Verschoningsrecht en striktere regels gebruik dwangmiddelen
Het is van maatschappelijke belang dat personen zich zonder vrees voor vervolging met informatie tot journalisten en publicisten kunnen wenden. Daarom bevestigt de wet dat journalisten en publicisten als getuige in een strafzaak geen vragen hoeven te beantwoorden over de identiteit van hun bron.
Op grond van de nieuwe regels mogen redacties alleen na toestemming en in aanwezigheid van een rechter-commissaris worden doorzocht, in plaats van op gezag van de officier van justitie.
Ook is het opvragen van verkeersgegevens over telefoongesprekken die een journalist heeft gevoerd met het oog op het achterhalen van diens bron niet toegestaan zonder machtiging van de rechter-commissaris.
Uiteindelijk bepaalt de rechter of het beroep op bronbescherming terecht was.
Er kunnen bijzondere omstandigheden zijn waarbij bekendmaking van een bron noodzakelijk is voor het optreden tegen zeer ernstige strafbare feiten, bijvoorbeeld bij mogelijke gevolgen voor de nationale veiligheid of de veiligheid van personen.
Belang aankaarten maatschappelijke misstanden
Het is belangrijk dat journalisten die misstanden aan de kaak stellen hun bronnen effectief kunnen beschermen. Wettelijke verankering van de journalistieke bronbescherming helpt nieuwsmedia hun maatschappelijke functie beter te vervullen.
Als goede bescherming ontbreekt, treedt een chilling effect op: bronnen delen hun informatie niet waardoor misstanden niet aan het licht komen. Dat is zeer nadelig voor de nieuwsvoorziening en raakt de vrijheid van meningsuiting.