Hoewel het briefadvies ‘Meerstemmigheid laten klinken’ goede elementen bevat, is het stuk volgens NDP Nieuwsmedia helaas nogal vrijblijvend geformuleerd.
Staatssecretaris Dekker vroeg de RMO om het briefadvies nadat Kamerlid Martijn van Dam (voormalig mediawoordvoerder PvdA) om een actualisatie van het rapport ‘Medialogica’ (RMO, 2003) had verzocht. NDP Nieuwsmedia reageert op de belangrijkste punten uit het advies van de RMO:
Functiebenadering bij het bepalen van overheidsbeleid
De RMO constateert dat de overheid nog steeds het mediumtype centraal stelt in het mediabeleid. Dit is volstrekt achterhaald. Al in 2005 pleitte de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) voor een benadering naar functie in plaats van mediumtype.
NDP Nieuwsmedia is groot voorstander van de introductie van een functiebenadering in het mediabeleid. Ook bij de brancheorganisatie zelf staat de journalistieke functie centraal en is het mediumtype niet meer van belang. In plaats van gescheiden omroep- en persbeleid is technologieneutraal mediabeleid noodzakelijk.
Verkokerd overheidsbeleid past niet meer in een gedigitaliseerd medialandschap waarin grenzen tussen mediumtypen zijn weggevallen. Het is een goede zaak dat ook de RMO pleit voor een functiebenadering in het overheidsbeleid.
Onafhankelijk fonds voor structurele lacunes
Marktpartijen voorzien in een pluriforme nieuwsvoorziening. Abonnees en adverteerders zijn – zij het minder dan voorheen – bereid om daarvan de kosten te dragen. Soms zijn markten echter te klein of is de beloning van journalistieke inspanning onzeker.
De RMO stelt een onafhankelijk fonds voor om structurele lacunes in het journalistieke aanbod op te vangen (p. 19), waarbij zij met name onafhankelijke onderzoeksjournalistiek noemt.
Die opvatting is in lijn met de conclusie van SEO Economisch Onderzoek in het rapport ‘Nieuws en markt’ (2013). Alleen als de markt journalistieke initiatieven die maatschappelijk gewenst zijn moet staken of niet ontplooit, ligt overheidsingrijpen voor de hand.
Openbaarheid van overheidsinformatie
Als waakhond van de democratie controleert de journalistiek ook overheidsorganen. Daarvoor moet de journalistiek voldoende toegang tot overheidsinformatie hebben.
De RMO wijst er terecht op dat, door gebruik te maken van nieuwe technologische middelen, overheden meer informatie, vroegtijdiger en beter toegankelijker beschikbaar kunnen stellen. De RMO keert zich tegen wetswijzigingen die het informatierecht van de burger inperken.
Minister Plasterk heeft onlangs een wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer dat de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) verzwakt, waartegen journalistieke organisaties zich verzetten.
Concentraties van mediabedrijven
De markt voor gedrukte kranten krimpt. Uit kostenoverwegingen zijn vormen van samenwerking noodzakelijk. De RMO erkent de positieve aspecten van concentraties van mediabedrijven. Enkele journalistieke titels hadden zonder samenwerking niet meer bestaan. In de ogen van de RMO ontbreekt er een directe relatie tussen concentraties van nieuwsbedrijven en verschraling van de pluriformiteit.
NDP Nieuwsmedia onderschrijft deze visie van de RMO. Het is immers niet de eigenaar van een mediabedrijf die de redactionele inhoud bepaalt, maar de onafhankelijke hoofdredacteur die zijn rol verankerd weet in het redactiestatuut.
Journalistieke samenwerking in de regio
De RMO stelt dat samenwerking in de regio in democratisch opzicht bezwaarlijk is wanneer dit leidt tot eenzijdigheid in onderwerpkeuze en berichtgeving (p. 20) en beschouwt regionale mediasamenwerking daarom als een risicovolle ontwikkeling.
NDP Nieuwsmedia wijst erop dat regionale samenwerking doorgaans tot doel heeft journalistieke krachten te bundelen, om gezamenlijk juist een bredere of meer diepgaande nieuwsvoorziening te bieden.
Door bijvoorbeeld berichtgeving over branden en ongelukken in samenwerking te produceren – daar is naar de aard van de berichten nauwelijks sprake van pluriformiteit -, wordt journalistieke capaciteit behouden op plaatsen waar dat maatschappelijk het meest gewenst is.
De motieven voor samenwerking zijn genuanceerder dan de RMO lijkt te veronderstellen.
Vervolg
Vóór de zomer zal staatssecretaris Dekker in een brief aan de Tweede Kamer reageren op een aantal onderzoeken naar de toekomst van de journalistiek.
NDP Nieuwsmedia dringt erop aan dat de staatssecretaris de constateringen van de RMO nader uitwerkt in beleid.